Rys historyczny

Był taki zastęp…

W latach 1939-1944 wojna i okupacja dyktowały zadania i rodzaje służb harcerskich. Kierowało nimi Pogotowie Harcerek, powołane w 1938 r. na wypadek wybuchu wojny lub klęski żywiołowej.

W warunkach konspiracyjnych działały drużyny i zastępy. Dziewczęta pełniły służby zarówno cywilne, jak i wojskowe. Jednym z nietypowych i być może unikalnych, był zastęp „Wędrowniczek”, który powstał w lipcu 1940 r. i istniał przez cztery lata. Było w nim 8 dziewcząt, które miały różne stopnie harcerskie, a dwie złożyły przyrzeczenie w 1941 r. w warunkach konspiracyjnych. Odbierała je ówczesna komendantka Chorągwi harcmistrz Danuta Magierska.

Zastępową była Lucyna Górska – absolwentka Państwowego Liceum Żeńskiego im. Unii Lubelskiej i Pedagogiem. Skład zastępu to: 3 harcerki z IV LDHŻ (Gimnazjum S.S. Urszulanek), 3 absolwentki Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli i kol. Lucyny – absolwentka Liceum Unii Lubelskiej.

Oficjalnie wszystkie były wychowawczyniami okupacyjnej Ochronki Nr 3 w Lublinie, przy ul. Kochanowskiego 5, dla dzieci wysiedlonych z Pomorza i Wielkopolski, dzieci z rodzin rozstrzelanych, aresztowanych lub znajdujących się w wyjątkowo trudnych warunkach materialnych (w wieku 3-14 lat). Ochronki okupacyjne łączyły funkcje przedszkola, świetlicy a nawet szkoły. Pobliska szkoła przy ul. Bychawskiej była zajęta przez Niemców na szpital wojskowy, a w Szkole Nr 2 przy ul. Mickiewicza realizowano okrojony program. Stąd zrodziła się potrzeba nauczania w Ochronce historii, geografii i literatury polskiej. Harcerki prowadziły tajne nauczanie tych przedmiotów przez całą okupację.

W Ochronce Nr 3 pracę z dziećmi prowadzono metodą harcerską. Starsze grupy tworzyły drużyny harcerskie, młodsze – drużyny zuchowe. Treść zajęć – pogadanek, gawęd dobieranej lektury i układanych wierszyków pełne były patriotyzmu i emocjonalnych treści. Ochronka była małą oazą polskości w środowisku okupacyjnego terroru.

Cały pedagogiczny personel Ochronki był zaprzysiężony w ZWZ, a następnie AK. Wszystkie dziewczęta były łączniczkami i kurierkami Wojskowej Służby Kobiet Armii Krajowej. Jeździły z meldunkami, tajną korespondencją, środkami opatrunkowymi, a nawet bronią do wielu miast Generalnego Gubernatorstwa.

Pomagały też więźniom Majdanka i Lubelskiego Zamku oraz jeńcom (stalagów) niewoli niemieckiej, a także ich rodzinom.

Skład zastępu: Lucyna Górska – zastępowa,
harcerki: Helena Brzostowicz, Helena Dudówna, Irena Kamińska, Stanisława Kiewelówna, Halina Skraińska, Zofia Słupczyńska i Justyna Żurakowska-Tarka.


Notatkę w zastępie okupacyjnym „Wedrowniczek” sporządziła
phm Stanisława Kiewel-Witkowska

Całościowe opracowanie wspomnień tego zastępu znajduje się w Muzeum na Majdanku (w archiwum pod nr VII-1026).